� Zij hebben grote invloed op de samenstelling van de bodemoplossing waaruit de plant zijn voedsel opneemt.

� Zij hebben grote invloed op de ruimtelijke rangschikking van de bodemdeeltjes ofwel de structuur van de bodem, en daardoor op vele fysische eigenschappen van de bodem met name op de water- en luchthuishouding en de daarmee samenhangende chemische en biologische eigenschappen die van belang zijn voor de bodemvruchtbaarheid ( en milieu ).

� Nutri�nten hebben zeer uiteenlopende chemische eigenschappen. Humus-Aktiv heeft het vermogen daar op in te spelen door de nutri�nten op verschillende manieren te binden waardoor ze enerzijds minder makkelijk uitspoelen naar het grondwater en anderzijds wel beschikbaar zijn voor de plantenwortels.

� Humus-Aktiv en Zeofert kleimineralen hebben de vorm van dunne plaatjes. De plaatzijden zijn negatief geladen. Aan dit negatieve oppervlak worden positief geladen nutri�nten zoals Kalium (K+), Calcium (Ca2+), Magnesium (Mg2+), Ammonium (NH+), en Natrium (Na+) gebonden. Deze adsorptie vindt dus plaats op basis van tegengestelde ladingen.

� De capaciteit om deze nutri�nten te binden is groot. Zo kan per kg. Bentoniet wel tot 40 gram Kalium of 20 gram Calcium of 18 gram Ammonium worden gebonden. De adsorptiecapaciteit van de meest voorkomende klei in Nederland ( dat is Illiet) is aanmerkelijk lager.

� Adsorptie op basis van tegengestelde lading wordt wel fysische adsorptie genoemd. Voegt men positief geladen nutri�nten aan de bodem toe zoals Kalium en Ammonium uit drijfmest, dan zullen deze stoffen aan de klei adsorberen en andere nutri�nten zoals bijvoorbeeld Calcium van het kleioppervlak verdringen. Om deze reden worden positief geladen spoorelementen zoals Koper (Cu2+) en Zink (Zn2+) nauwelijks direct aan het negatief kleioppervlak geadsorbeerd: De grote hoeveelheid aanwezige Kalium etc. staan, door het verdringings effect, directe adsorptie nauwelijks toe.

� Echter Hums-Aktiv. kleimineralen hebben daar een oplossing voor zie punten 1.2 en 1.3

� Fosfaat, Sulfaat en veel spoorelementen binden chemisch aan Al- Huidjes.

� Op de Humus-Aktiv en Zeofert kleimineralen vormen zich makkelijk huidjes van Aluminium-hydroxyde die het oppervlak van de klei gedeeltelijk bedekken.

� Vanwege het grote oppervlak van de klei hebben deze aluminiumhuidjes ook een zeer groot oppervlak. Dit Al-oppervlak heeft de eigenschap verschillende nutri�nten chemisch te kunnen binden. Zo worden fosfaat en sulfaat zeer sterk gebonden. Dit geldt ook voor veel spoorelementen zoals Koper en Zink en toxische elementen als Lood en Cadmium

� Deze chemische binding betekent dat een grote overmaat van andere nutri�nten bijvoorbeeld Kalium, Ammonium of Nitraat het fosfaat of Zink of andere spoorelementen niet kan verdringen.

� Fysische binding van K,Ca,Mg,Na, NH

Chemische binding van Cu, ZN en andere spoorelementen.

� Humus-Aktiv kleimineralen vormen met humus een klei-Humus complex.

Aan het negatief geladen oppervlak van humus worden Kalium, Calcium, Magnesium, Ammonium en Natrium fysisch gebonden: d.w.z. op basis van hun positieve lading. Het adsorptievermogen is door de aanwezigheid van humus veel groter dan van de kleimineralen alleen. Darnaast kunnen aan het humusoppervlak spoorelementen ook chemisch worden gebonden. Dit betekent dat ondanks de grote overmaat Kalium etc. spoorelementen toch aan het klei-humuscomplex worden vastgelegd. Zij zijn zo tegen uitspoeling beschermd maar zijn wel door de wortels opneembaar.

� Kleine pori�n

� Immobiel water

� Immobiel water met hierin opgeloste nutri�nten, deze: Spoelen niet weg

� Diffunderen wel naar de wortels

� Dit is zeer belangrijk voor NO3: Nitraat Stikstof.

Humus-Aktiv kleimineralen vormen samen met humus en aluminium stabiele aggregaten waarin zich kleine pori�n bevinden. Deze kleine pori�n nemen makkelijk vocht met daarin opgeloste zouten op. Deze pori�n houden het water sterk vast zodat er geen water uit de aggregaten (kluitjes) wegstroomt. Op deze wijze blijven ook de opgeloste nutri�nten in de aggregaten en spoelen niet weg naar het grondwater. De wortels kunnen wel over deze voedingsstoffen beschikken, zij zuigen als het ware de voedingsstoffen naar zich toe. Dit proces is in het bijzonder van belang voor Nitraat omdat Nitraat nauwelijks aan andere bodemdeeltjes wordt gebonden en op die manier toch tegen uitspoeling wordt beschermd.

� Samenvattend: Nutri�nten hebben zeer uiteenlopende chemische eigenschappen. Humus-Aktiv. kleimineralen spelen daar op in door de voedingsstoffen op verschillende manieren te binden: direct aan hun negatief geladen oppervlak en indirect aan de klei-alluminium complexen en klei-humus complexen en in de ..

� structuuraggregaten. Op deze wijze beperken kleimineralen het uitspoelen van nutri�nten naar het grondwater en bevorderen de opname ervan door de wortels. De effici�ntie van nutri�nten die aan de bodem worden toegediend wordt er door verhoogt: goed voor economie en milieu.

� Bevorderen structuur: heterogeen pori�nstelsel

� Kleine pori�n: houden water vast. Van groot belang voor vochtvoorziening van biota.

� Grote pori�n: verzorgen afvoer overtollig water, luchtgevulde pori�n zorgen voor voorraad zuurstof en verzorgen goede verbinding met buitenlucht: aeratie.

� Toelichting:

Humus-Aktiv. Kleimineralen bevorderen het aan elkaar kleven van bodemdeeltjes: ze hebben de neiging zich aan elkaar te binden en vooral ook om samen met humus en met Aluminium en IJzer grotere structuurelementen te vormen waaraan ook silt en zandkorreltjes deelnemen. Het grote belang hiervan is dat zich in de bodem grote en kleine pori�n vormen: een zogenaamd heterogeen pori�nstelsel.

In de kleinere pori�n wordt het water met opgeloste zouten vastgehouden zodat het niet onder invloed van de zwaartekracht naar grondwater stroomt. Dit is van groot belang voor:

� De nutri�nten voorziening (zoals reeds gezegd)

� De voorziening van vocht voor alle levende organismen: de wortels en ook de andere levende (micro)-organismen. Droge perioden kunnen worden overleefd.

Grote pori�n zorgen in de bodem voor de afvoer van overtollig water naar het grondwater. Als dit water is afgevoerd zijn ze met lucht gevuld en zorgen zo voor een voorraad zuurstof in de bodem. De grote pori�n vergroten verder de zogenaamde aeratie: dit is de afvoer uit de bodem van kooldioxide (CO2) en de aanvoer van zuurstof vanuit de buitenlucht.

(Opmerking: Als het gehalte aan kooldioxide te hoog oploopt en het zuurstof gehalte te veel daalt dan sterven de wortels af.)

� Goed voor micro-organismen.

� De kleine pori�n tussen de kleiplaatjes: Bieden vochtige plaatsen bij droogte en bieden bescherming aan micro-organismen tegen grotere organismen.

� Toelichting:

Zoals hiervoor reeds opgemerkt vormen Humus-Aktiv. kleimineralen structuurelementen met kleine pori�n. De kleine pori�n bieden micro-organismen vochtige plaatsen bij droogte. Daarnaast worden micro-organismen in de kleine pori�n beschermd tegen grotere organismen die niet in de kleine pori�n kunnen doordringen.

De micro-organismen zijn in de kleine pori�n weliswaar minder actief dan de �vrije� micro-organismen, maar daar staat tegenover dat ze beter beschermd zijn. Het netto effect is dat de aanwezigheid van Humus-Aktiv. kleimineralen de activiteit van micro-organismen bevordert.

� Dit beperkt opname en uitspoelen van: Pb (lood), Hg (kwik), Cd (cadmium) en Al (Aluminium)

� Al kan vrijkomen bij: Lokale verzuring (KAS strooien) en verhoging van de zoutconcentratie.

� Dit Al remt de wortelgroei.

� Verse Humus-Aktiv. kleimineralen kunnen dit verhinderen: Al adsorbeert zeer sterk aan Humus-Aktiv. kleimineralen.

� Toelichting:

Humus-Aktiv. kleimineralen adsorberen toxische stoffen, zoals Lood en Cadmium. Dit beperkt het uitspelen van deze stoffen naar het grondwater. Tevens wordt ook de opname door wortels afgeremd.

Een zeer belangrijk element is Aluminium (Al). Aluminium komt zeer algemeen in grote hoeveelheden in de bodem voor (gemiddeld 80 gram Aluminium per kg grond). Het is een bestanddeel van zeer veel (bijna alle typen) bodemdeeltjes. Naarmate de bodem zuurder wordt, kan meer aluminium (Al) uit die bodemdeeltjes vrijkomen. (0.017 mg/L bij pH 5 en 17 mg/L bij pH 4). Dit vrijgekomen Al adsorbeert vervolgens zeer sterk aan Humus-Aktiv. kleimineralen en dat is belangrijk, want Al is toxisch. Reeds bij een concentratie van enige milligrammen Al per liter remt het de wortelgroei.

De bodem kan onder invloed van verschillende factoren verzuren: bijv. plantenuitscheiding, door zure regen, maar ook door meststoffen; zowel organische als kunstmest.

Zo komt bij het oplossen en oxideren van KAS een flinke hoeveelheid zuur vrij. Dit zuur wordt voor ongeveer � geneutraliseerd door de �kalk� die in de KAS aanwezig is. Als de plant de stikstof vervolgens opneemt in de vorm van het nitraat dan scheidt de wortel een hoeveelheid) OH-ionen uit waardoor het gevormde zuur voor de helft wordt geneutraliseerd (zie ook bijlage 2)

De overblijvende hoeveelheid zuur is nog beduidend, (zie bijlage 1.)

Door de verzuring kunnen Al-ionen in de bodemoplossing komen. Deze ionen worden makkelijk aan de plantenwortels gebonden en verhinderen het verder uitgroeien van de wortels. De Al-ionen worden ook zeer sterk aan Humus-Aktiv. kleimineralen geadsorbeerd. Humus-Aktiv. kleimineralen vangen als het ware Al-ionen uit de bodemoplossing weg en beperken daardoor de mogelijkheid dat ze aan de wortels worden gebonden. Daardoor kunnen Humus-Aktiv. kleimineralen Al-schade aan de wortels beperken. Humus-Aktiv. kleimineralen die reeds langer in de bodem aanwezig zijn zullen in dit opzicht aanmerkelijk minder effectief zijn dan schone vers toegevoegde Humus-Aktiv. kleimineralen waarop nog geen Al-huidjes voorkomen.

Vanuit de praktijk is het reeds veelvuldig gemeld dat toevoegen van �schone� Humus-Aktiv. kleimineralen aan de bodem de groei van gewassen bevordert. Het is zeer wel mogelijk dat juist de adsorptie van Aluminium een belangrijke oorzaak is van deze toename van de groei.

� Dit bevordert effici�nter gebruik van voedingsstoffen: Goed voor boer/tuinder.

� Verlaagt uitspoelen van stoffen naar grondwater: Goed voor milieu.

� Toelichting:

Humus-Aktiv. kleimineralen bevorderen de fysische, chemische en biologische eigenschappen van de grond. Zij dragen daarom in belangrijke mate bij aan een gezond bodemkundig milieu. Ze bevorderen effici�nt gebruik van nutri�nten en beperken het uitspoelen van deze voedingsstoffen en van toxische stoffen naar grondwater. Dit is zeer belangrijk voor de kwaliteit van het grondwater, het drinkwater en het oppervlaktewater (nitraat- en fosfaat-problemen).

De pH van de bodem speelt in vrijwel alle processen in de bodem een belangrijke rol.

In combinatie met Aluminium en humus dragen Humus-Aktiv. kleimineralen in zeer belangrijke mate bij aan een stabiele pH van de bodem. Gebruik hiervoor tevens Zeeschelpenkalk